Altyapı Sporcularının Antrenör Algılarına Metaforik Bir Bakış: Temel Psikolojik İhtiyaçlar Perspektifi / A Metaphorical Perspective on Youth Athletes' Perceptions of Coaches: A Basic Psychological Needs Approach

Abstract

ÖZET

Amaç:  Bu çalışma, altyapı sporcularının antrenörlere yönelik metaforik algılarını incelemeyi ve bu algıları Öz Belirleme Teorisi (ÖBT) çerçevesinde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Materyal ve Metod: Bu araştırmada nitel bir araştırma tasarımı kullanılmıştır. Araştırmaya, 10–13 yaş aralığında toplam 78 altyapı sporcusu katılmıştır. Sporcuların antrenörlerine yönelik algılarını ortaya koymak amacıyla “Antrenör …… gibidir, çünkü ……” ifadesini tamamlamaları istenmiş ve bu doğrultuda açık uçlu veri toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, gömülü kuram yaklaşımı kapsamında üçlü kodlama süreci izlenerek analiz edilmiştir. Kodlama sürecinde verilerden türetilen kavram ve temalar, Öz Belirleme Kuramı’nın temel psikolojik ihtiyaçları (ilişkisellik, özerklik ve yeterlik) bağlamında yorumlanmıştır.

Bulgular: Metaforik ifadeler altı ana kategoride toplanmıştır: Destek ve Şefkat, Eğlence ve Pozitif Atmosfer, Fiziksel Özellikler ve Güç, Liderlik ve Yönetim, Sportif Figür, Çalışkanlık ve Özveri. Katılımcıların toplamda 41 farklı metafor ürettikleri görülmüştür. Frekansları en yüksek kategoriler Destek ve Şefkat ile Eğlence ve Pozitif Atmosfer kategorileri olmuştur. Bu kategorilerde öne çıkan metaforlar ise melek (f=10), eğlence (f=9) şeklindedir.

Sonuç: Araştırma, altyapı sporcularının antrenörlerini algılama biçimlerinin onların temel psikolojik ihtiyaçlarını nasıl etkilediğini ortaya koymaktadır. Sporcuların antrenörlerini bağlılık ihtiyaçlarını karşılayan bir rehber, özerkliklerini destekleyen bir lider ve yeterliklerini artırıcı bir güç kaynağı olarak algıladıklarını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Altyapı sporcuları, Antrenör, Metafor, Öz Belirleme Teorisi (ÖBT).

ABSTRACT

Aim: This study aims to examine the metaphorical perceptions of youth athletes toward their coaches and evaluate these perceptions within the framework of Self-Determination Theory (SDT).

 Material and Method: In this study, a qualitative research design was employed. A total of 78 youth athletes aged between 10 and 13 participated in the research. To explore athletes' perceptions of their coaches, participants were asked to complete the open-ended prompt: "A coach is like …… because ……". The data gathered through this approach were analyzed following the three-stage coding process of the grounded theory method. The concepts and themes derived from the data during coding were interpreted within the context of the basic psychological needs (relatedness, autonomy, and competence) outlined in Self-Determination Theory.

Results: The metaphorical expressions were categorized into six main themes: Support and Compassion, Enjoyment and Positive Atmosphere, Physical Characteristics and Strength, Leadership and Management, Athletic Figure, and Diligence and Dedication. In total, the participants generated 41 different metaphors. The most frequently occurring categories were Support and Compassion, and Enjoyment and Positive Atmosphere. The most prominent metaphors in these categories were angel (f=10) and fun (f=9).

Conclusions: The study highlights how youth athletes’ perceptions of their coaches influence their basic psychological needs. The findings indicate that athletes perceive their coaches as guides who fulfill their need for relatedness, leaders who support their autonomy, and sources of strength that enhance their competence.

Keywords: Coach, Metaphor, Self-Determination Theory (SDT), Youth Athletes.